Ds. Anne de Vries trekts langs de Friesche Baptistengemeenten, en bespreekt 11 thema's die te maken hebben met de Baptisten identiteit.

Ter gelegenheid van 400 jaar Baptisme werd een DVD uitgebracht waarin ds. Anne de Vries vertelt over de geschiedenis van het Baptisme.

In 2009 hebben we het 400-jarig bestaan van het baptisme wereldwijd gevierd. Het Stadsarchief in Amsterdam bevat originele documenten over de eerste baptisten onder leiding van John Smyth (archief 1120, no.121 Stukken betreffende de toenadering van en de vereniging met de Engelse gemeente 1608-1642).

U kunt deze documenten inzien en downloaden d.m.v. een scantegoed, dat u kunt aanschaffen via het Stadsarchief: Handleiding archiefbank (PDF)

Het ontstaan van het baptisme
In 1609 werden in Amsterdam vijftig Engelsen, die vanwege geloofsvervolging het moederland waren ontvlucht, op de belijdenis van hun geloof gedoopt. In 2009 vierden miljoenen baptisten over de gehele wereld deze gebeurtenis als het begin van de geschiedenis van hun geloofsgemeenschap: 400 jaar baptisme! Wat had hen tot deze stap bewogen? Zij hadden een kerkelijke achtergrond – de Engelse staatskerk – waarin alleen de kinderdoop werd bediend. Zij waren in twee stappen gekomen tot de keuze voor de geloofsdoop.

In vrijwel elk land in de wereld vind je baptistengemeenten. Als deel van de wereldwijde christelijke kerk vormen de baptisten één van de grootste geloofsgemeenschappen. De kerk is voor baptisten niet zozeer een specifieke plaats of gebouw, maar een gezin dat bestaat uit gelovigen, toegewijd aan Christus, elkaar en de dienst van God in de wereld.

In dit baptistengezin is iedereen gelijk, en iedereen vervult een taak in de dienst aan God en voor God in de wereld. Er is geen hiërarchie van bisschoppen en priesters die gezag oefenen over hun leden. Gelijke status betekent echter niet dat iedereen dezelfde rol heeft. Elke locale baptistengemeente stelt haar eigen leiders aan met een specifieke taak voor verkondiging, onderwijs en pastorale zorg.

Baptisten zijn betrokken op de medemens in de locale context samen met andere plaatselijke kerken en gemeenten. De locale gemeenten zijn zelfstandig en zelf onderhoudend, in grootte variërend van 20 tot enkele honderden leden. Hoewel elke baptistengemeente een zelfstandige eenheid is, hebben baptisten ook altijd geloofd in onderlinge samenwerking. Gemeenten ontmoeten elkaar op regionaal, nationaal en internationaal vlak om de onderlinge band te versterken en elkaar te dragen.

Baptisten nemen ook interkerkelijk hun verantwoordelijkheid door deelname aan de Evangelische Alliantie, de Nederlandse Zendingsraad, de Evangelische Zendingsalliantie en verschillende interkerkelijke contactorganen voor overleg met de overheid. De baptisten manier om gemeente te zijn is als samenleven in een gemeenschap, een gezin zou je kunnen zeggen.

Baptisten willen van oudsher terugkeren naar de wortels van het christelijke geloof. Dat betekent dat zij er naar zoeken om hun leven in onderlinge verbondenheid te enten op een bijbels gemeentebeeld. Baptisten benadrukken het grote belang van persoonlijk geloof. Daarom is de doop voorbehouden aan diegenen die een persoonlijk getuigenis afleggen dat Jezus hun Heer en Redder is. In de 16e eeuw, toen de moderne baptisten beweging ontstond, werd deze nadruk op persoonlijk geloof als een bedreiging gezien voor de gevestigde kerken.

De druk van de kerkverlating is ook binnen de Unie van Baptistengemeenten in Nederland merkbaar. Zij zijn met circa 80 gemeenten en bijna 12.000 leden een relatief kleine evangelische beweging in Nederland. Hier en daar is plaatselijk een opleving waar te nemen, waar ze met elkaar hoop en moed uit putten voor de toekomst.

De Unie kent geen expliciete geloofsbelijdenis! De meeste mensen zullen denken dat de doop op persoonlijk geloof het meest onderscheidend is voor baptisten, maar zij zijn zeker niet de enige christenen die de doop op deze manier toepassen. Ook zijn zij niet de enige christenen die een congregationele kerkstructuur aanhangen, het priesterschap van alle gelovigen of de scheiding tussen kerk en staat. Het is een combinatie van deze verschillende zaken die het baptisme onderscheidt.

Jezus is Heer

Jezus erkennen als Heer is de essentie in het belijden van het geloof. Zowel als individu als gemeente streven baptisten er naar om Jezus Heer te maken over alle aspecten van hun leven.

De autoriteit van de bijbel

Baptisten geloven dat de bijbel God's weg voor het leven toont. Als radicale gelovigen zoeken baptisten hun wortels in de openbaring van Gods waarheid.

Doop voor gelovigen

Op basis van het nieuwe testament menen baptisten dat de doop alleen voor gelovigen is bedoeld. De doop is alleen voor diegenen bedoeld die Jezus hun Heer kunnen noemen. Als symbool van Jezus heerschappij over hun leven, dopen baptisten door onderdompeling waarin kandidaten laten zien dat ze aan zichzelf willen sterven en willen leven met, in en voor Christus.

Individuele baptisten en gemeenten streven er naar Jezus Heer te maken over elk aspect van hun leven. Baptisten geloven dat de bijbel ons Gods weg voor het leven toont. Baptisten willen hun leven baseren op de openbaring van God 's waarheid.

De lokale gemeente

Baptisten zien de kerk of gemeente als een gemeenschap van gelovigen die samenkomen voor aanbidding, getuigenis en dienst. In het beeld dat baptisten hebben van de gemeente heeft ieder lid een rol, in onderwijs, delen van het geloof, evangelisatie, sociale betrokkenheid, pastoraat, begeleiding, dienen, profetisch inzicht, gebed, genezing, organisatie en gastvrijheid.

Het priesterschap van gelovigen

Een goede illustratie van het priesterschap van alle gelovigen is de gemeentevergadering. Dit is de plaats en het moment waarop de leden bijeenkomen om biddend God's wil voor de gemeente te verstaan. Niet de voorgangers en leiders vormen uiteindelijk het hoogste gezag, maar de leden die in gemeentevergadering bij elkaar komen. Het is bijvoorbeeld deze gemeentevergadering die oudsten en diakenen aanstelt, financiële plannen goedkeurt en de strategie vaststelt.

Baptistengemeenten kunnen een voorganger beroepen om hen te dienen. Zo'n voorganger is een gemeentelid met speciale taken en verantwoordelijkheden in de zorg voor de leden en de woordverkondiging. Zij ontlenen hun autoriteit aan, en worden bevestigd door de locale gemeente die onder God 's leiding staat.

Onderlinge afhankelijkheid

Baptistengemeenten hebben zich altijd van elkaar afhankelijk geweten op regionaal, nationaal en internationaal niveau voor ondersteuning en onderlinge gemeenschap. Op basis van het nieuwe testament geloven baptisten dat gemeenten niet geïsoleerd van elkaar zouden moeten leven maar eerder in onderlinge afhankelijkheid.

Het geloof delen

Baptisten geloven dat elke christen de taak heeft het geloof te delen met anderen. 
Tegelijkertijd met dit accent op evangelisatie onderkennen baptisten dat zending ook sociale betrokkenheid, bevorderen van rechtvaardigheid, zorg voor de sociaal zwakkeren, genezing, onderwijs en vrede in de wereld inhoudt.

Godsdienstvrijheid

Godsdienstvrijheid voor iedereen is altijd een belangrijk uitgangspunt van baptisten geweest. In baptistengemeenten wordt tolerantie met betrekking tot verschillende vormen en praktijken aangemoedigd.

Waarom zou je je laten dopen?

Jezus Christus geeft zijn volgelingen de opdracht: "Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes en leert hen onderhouden al wat Ik u bevolen heb" (mat. 28:19). De doop is een belangrijke stap in het geloofsleven, want hierdoor:

• Volgen we het voorbeeld van Jezus, die zich door Johannes de doper liet dopen, want we moeten alles doen wat God van ons wil. (Matt. 3:15).
• Zetten we de praktijk voort van de eerste christenen die iedereen doopten die beantwoorde aan de verkondiging van het evangelie (zie Hand. 2:37-41).
• Nemen we symbolisch deel aan de dood en opstanding van Christus. In de doop identificeren we ons met Christus als teken dat onze levens onder zijn heerschappij staan (zie Rom. 6:1-11).
• Verklaren we ons geloof in Christus en onze toewijding om een nieuw leven te leven in de kracht van de Geest.
• Ervaren we de genade en zegen van en voegen ons in het lichaam van Christus, de gemeenschap van gedoopten. Dit betekent dat doop voorwaarde is voor het lidmaatschap van de gemeente.

Waarom doop van gelovigen?

Bovenstaande argumenten voor de doop worden volgens gedoopte christenen het beste gepraktiseerd in de doop van diegenen die tot geloof in Christus zijn gekomen. Het nieuw testamentische getuigenis onderbouwt deze visie. De bovenstaande punten verbinden de doop met de persoonlijke geloofsreactie en de toewijding aan discipelschap en de kerk.

In verschillende christelijke tradities is het lidmaatschap van de gemeente niet zo duidelijk gedefinieerd. In een baptisten context houdt de doop niet alleen toewijding aan Christus, maar ook toewijding aan zijn kerk in. Voor baptisten houdt het lidmaatschap van de gemeente niet alleen in de samenwerking in de verspreiding van Christus koninkrijk, maar ook elkaar lief te hebben en te steunen ongeacht de gevolgen.