We komen in een nieuwe fase rondom de covid-19 crisis. Er is ‘licht aan het einde van de tunnel’, zo klinkt het. Want vaccins zijn ontwikkeld en komen beschikbaar. In Rusland en Engeland wordt er al volop gevaccineerd. In Nederland wordt naar verwachting een start gemaakt in januari 2021. Ondertussen wordt de vraag aan elkaar gesteld of je je laat inenten. Want in Nederland is niemand verplicht zich te laten vaccineren. Het recht op de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam is in de Grondwet vastgelegd.

Ik denk dat oude tijden herleven en publieke leugens het weer kunnen gaan winnen van zorgvuldig feitenonderzoek en het gezonde verstand. Het klinkt ongelofelijk dat in de Verenigde Staten de kans bestaat dat miljoenen burgers, waaronder veel christenen, in de komende jaren zouden vasthouden aan de gedachte dat de zittende regering daar een onwettige zou zijn. Als dat gebeurt, gaan 2 Thessalonicenzen 2:11 en 1 Koningen 22:22 als duidingsmotief wederom in vervulling, want dit motief herhaalt zich en verhevigt zich door de eeuwen heen. Het klinkt ongelofelijk dat in Nederland de kans bestaat dat duizenden burgers, waaronder veel christenen, zouden vasthouden aan de gedachte dat Corona een geplande uitvinding is en dat veel van de ziekte die het virus teweegbrengt op goed acteerwerk is gebaseerd. Om door zulke publieke leugens heen te prikken volstaat het niet om simpelweg de feiten te benoemen, want men leeft in een ander narratief. Walter Brueggemann wees er jaren geleden in zijn boek The Prophetic Imagination al op dat zo’n narratief niet zomaar verandert of oplost, en dat veelal een harde confrontatie met de leugen én met de waarheid nodig zijn. Ik wil op die confrontatie wat dieper ingaan.

Het kan zijn dat niemand durft te lachen en dat de publieke leugen het wint van de behoefte aan waarheidsvinding. Vrije onderzoekszin en journalistieke berichtgeving komen dan in een door populisme gecensureerde omgeving terecht waar feiten, als ze al boven tafel komen, bijna industrieel stuk-onderhandeld worden, zoals we nu bijvoorbeeld zien gebeuren in de berichtgeving rond de MH-17 ramp door Rusland.

Ik wil in drie columns enkele fundamentele gedachten over ‘denken in complotten’ aan het papier toevertrouwen en deze vooral aan christenen voorleggen. Ook al heeft complotdenken allerlei uitingsvormen en gaat het ook inhoudelijk over veel verschillende thema’s en belangen, wat de wijze van denken en doen betreft, is er onder complotdenkers veel overeenkomst. 

Baptistengemeente Deventer heeft langzaam een manier gevonden. Een manier om samenkomsten te houden, om gemeente te zijn, om verder te kijken… in deze tijd. We komen samen met maximaal dertig mensen per keer, we hebben op zondag twee vergelijkbare diensten, om 09.00 uur en om 11.00 uur. We hebben livestreaming en ons aangemeld bij 'kerkdienst gemist'. Daarnaast leggen we sterke nadruk op het netwerk van kleine groepen in de gemeente.

'We trekken legen zalen!' Deze kreet kwam naar voren in onze intervisiegroep van voorgangers. In de coronatijd hebben we de behoefte elkaar regelmatig online te spreken, ons hart te luchten en samen te bidden. In deze fase komt de vraag op: Hoe kunnen we de samenkomsten van de gemeente weer opstarten? Wie neemt het voortouw? In deze blog geven we een impressie van ons gesprek, met vragen en inzichten.

“Ja, ik hoor je wel, maar zie je nog niet. Je moet de camera nog aanzetten.”

“Kunnen we allemaal ‘muten’? Anders wordt het een rommeltje.”

“Op mijn scherm zie ik rechts Klaas, dan Marijke, daarnaast Willem en dan Anja. En och, Jan is er ook. Welkom!” “O bij mij ziet dat er heel anders uit….”

Het zijn enkele citaten uit gesprekken die ik de afgelopen weken heb gevoerd terwijl ik meedeed aan allerlei vormen van ‘beeld-bellen.’ 

Het coronavirus heeft in korte tijd gezorgd voor grote veranderingen. Verandering vindt vaak niet in een geleidelijke lijn plaats. Dit komt omdat we als mensen veiligheid zoeken en graag willen vasthouden aan wat we kennen. Vaak gaan we door een soort incubatietijd van ondergrondse processen en dan … als de tijd rijp is door veranderende omstandigheden … is er opeens een volgende fase.

Ik heb de indruk dat het ook zo werkt met verandering in de kerk naar aanleiding van de coronatijd. Processen die al langer in gang waren, komen opeens in een stroomversnelling. Wat zie jij gebeuren? Kunnen we herkennen wat God hierin geeft?

We leven in bizarre tijden. We maken dingen mee die we nog niet eerder zo gezien hebben. Scholen dicht, kerken gesloten, cafés zijn verlaten, er is de oproep om zoveel mogelijk thuis te werken. De routines die we kennen vallen weg. We zien nog maar een heel klein groepje mensen fysiek, behalve natuurlijk als je in de zorg werkt. Mensen die dichtbij komen vormen een potentieel gevaar, dus we houden anderhalf meter afstand. Mensen ontmoeten gebeurt vooral digitaal. Dat doet iets met een mens. Misschien leef je op van een quarantaine, misschien komen de muren op je af en word je gillend gek. 

Wat doet dit met je geloof? En met je bidden? En hoe bid je nu? Anders dan voor de coronacrisis?